Food Defenders: Make the waste to worth the taste – Πανελλήνιος Διαγωνισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση

Το έργο “Make the Waste to Worth the taste”, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από την ομάδα Food Defenders, κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2021-2022. Την ομάδα απαρτίζουν 4 Νηπιαγωγεία/5 τμήματα (1ο ΝΓ Γαργαλιάνων, 2ο ΝΓ Λυκόβρυσης, 2ο ΝΓ Περάματος, 3ο ΝΓ Αμαρουσίου. Στο έργο συμμετείχαν 109 παιδιά (66 νήπια, 43 προνήπια, 57 αγόρια, 52 κορίτσια).

Βασική επιδίωξη της δράσης ήταν να ευαισθητοποιηθούν τα παιδιά των συνεργαζόμενων σχολείων απέναντι στην σπατάλη τροφίμων (food waste), να παρατηρήσουν το άμεσο περιβάλλον τους, να καταγράψουν τη σπατάλη φαγητού στο σχολείο, να αναζητήσουν λύσεις απέναντι σε αυτό το πρόβλημα.

Η ηρωίδα του προγράμματος μας η Foxie Planet, η φοβερή και τρομερή αλεπού, που προστατεύει τη γη. Προσκάλεσε τα παιδιά σε ένα μαθησιακό ταξίδι μέσα από το οποίο απέκτησαν νέες γνώσεις, καλλιέργησαν δεξιότητες και υιοθέτησαν νέες στάσεις απέναντι στο περιβάλλον συμβάλλοντας στη μείωση της σπατάλης τροφίμων.

Δόθηκε έμφαση στην ανάπτυξη της δημιουργικής και κριτικής σκέψης των παιδιών μέσα από την εμβάθυνση για τη περιβαλλοντική επίλυση ενός προβλήματος που αφορά την μείωση των οικιακών απορριμμάτων και την επαναμεταποίηση αυτών. Η παρουσίαση ενός καθημερινού προβλήματος στο σχολείο, που προκύπτει από αλόγιστη συσσώρευση οικιακών απορριμμάτων στον κάδο της τάξης κατά τη διάρκεια του δεκατιανού και μεσημεριανού γεύματος. Τα παιδιά των συνεργαζόμενων νηπιαγωγείων, αναζητούν λύσεις για το πως μπορούν τα ίδια να συμβάλλουν στην ορθολογική χρήση αυτών των πόρων και την επαναμεταποίηση τους. Συνδυάζοντας την περιβαλλοντική εκπαίδευση με την εκπαίδευση STEAM καλλιεργήθηκαν δεξιότητες που αφορούν τη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη, την επικοινωνία και τη συνεργασία, μέσα σε ένα διερευνητικό πλαίσιο μάθησης.

12ο Στόχος για τη βιώσιμη Ανάπτυξη

Στο πλαίσιο των 17 στόχων για την βιώσιμη ανάπτυξη, συμπεριλαμβάνεται και ο Στόχος 12 που αφορά την Υπεύθυνη Κατανάλωση και Παραγωγή, με απώτερο σκοπό την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό Ηνωμένων Εθνών:

Κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι το 1/3 του παραγόμενου φαγητού, αριθμός ο οποίος ισοδυναμεί σε 1,3 δισεκατομμύρια τόνους τροφής, αξίας περίπου 1 τρισεκατομμυρίου, καταλήγει να σαπίζει στους κάδους απορριμμάτων των καταναλωτών και των λιανεμπόρων ή να καταστρέφεται λόγω των κακών πρακτικών μεταφοράς ή συγκομιδής
Αν και οι βασικές επιπτώσεις των τροφίμων στο περιβάλλον οφείλονται στην παραγωγή τους (γεωργία, επεξεργασία τροφίμων) τα νοικοκυριά, εντούτοις, επηρεάζουν και εκείνα με τον τρόπο τους μέσω των διατροφικών τους συνηθειών. Γεγονός που επηρεάζει το περιβάλλον μέσω της ενέργειας που καταναλώνεται για το μαγείρεμα της τροφής, αλλά και την παραγωγή αποβλήτων
3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων καταλήγουν στους κάδους κάθε χρόνο ενώ σχεδόν 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι υποσιτίζονται και άλλο ένα λιμοκτονεί
Η υπερκατανάλωση της τροφής είναι επιζήμια τόσο για την υγεία μας όσο και για το περιβάλλον.

Η βιώσιμη παραγωγή, όπως φαίνεται και από τα παραπάνω στοιχεία απαιτεί μία συστημική προσέγγιση και συνεργασία μεταξύ παραγόντων που δραστηριοποιούνται στην εφοδιαστική αλυσίδα από τον παραγωγό έως τον καταναλωτή. Προϋποθέτει την εμπλοκή των καταναλωτών μέσω ενημέρωσης και μόρφωσης τους σχετικά με τη βιώσιμη κατανάλωση και τον βιώσιμο τρόπο ζωής.Είναι γεγονός, λοιπόν αδιαμφισβήτητο πως όλοι οι άνθρωποι, μικροί και μεγάλοι πρέπει να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στην υπερκατανάλωση τροφής αναζητώντας λύσεις με σκοπό να μειώσουν την σπατάλη των τροφίμων και συνειδητοποιώντας πως κάθε παγκόσμιο πρόβλημα είναι και ταυτόχρονα τοπικό και αφορά όλους τους ανθρώπους στη Γη.

H Κυκλική οικονομία

Η κυκλική οικονομία ανταποκρίνεται στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και αποτελεί πλέον μια παγκόσμια τάση που υιοθετείται ολοένα και από περισσότερα κράτη. Η κυκλική οικονομία έρχεται ως απάντηση στη φιλοδοξία για αειφόρο ανάπτυξη, λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη ανησυχία για την εξάντληση των φυσικών πόρων και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Στην κατεύθυνση αυτή το έργο “Make the Waste to Worth the taste” πλαισιώθηκε από δραστηριότητες που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο της διερευνητικής μάθησης.

Δραστηριότητες για την ευαισθητοποίηση των παιδιών και των οικογενειών τους, για τη ανάγκη μείωσης της σπατάλης των τροφίμων και για την ανακατασκευή και επαναμεταποίηση αυτών ως κάτι καινούργιο (leftover συνταγές μαγειρικής).

Στόχοι ως προς γνώσεις , δεξιότητες στάσεις και σύνδεση με νέο αναλυτικό πρόγραμμα για το Νηπιαγωγείο

Η συμμετοχή των παιδιών στην παρούσα δράση, θέτει τα θεμέλια για την ανάπτυξη ικανοτήτων που θεωρούνται βασικές για την επιτυχημένη και δυναμική συμμετοχή του παιδιού στη σύγχρονη κοινωνική ζωή ως ενεργού πολίτη, προάγοντας την επεξεργασία ζητημάτων που το απασχολούν σε σχέση με την προσωπική ανάπτυξη και τη δράση τους, ατομική και συλλογική, ώστε να είναι σε θέση να θέτουν στόχους που αποσκοπούν στην αειφόρο ανάπτυξη, την προσωπική, κοινωνική και περιβαλλοντική συνειδητοποίηση και την ευημερία. Με δεδομένο ότι η διαμόρφωση του ενεργού πολίτη δε συνιστά μία απλή ατομική διαδικασία, αλλά συντελείται μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, ο κοινωνικός γραμματισμός παρέχει τα εργαλεία για την επεξεργασία της κοινωνικής πραγματικότητας και την καλλιέργεια γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων που προάγουν την επικοινωνία, τη συνεργασία, την ενεργό συμμετοχή και την αμοιβαία κατανόηση, ώστε να καταστούν τα παιδιά πολιτισμικά εγγράμματοι και συνειδητοποιημένοι πολίτες, στο πλαίσιο πάντα της αναπτυξιακής τους ωριμότητας.

Ως προς τις γνώσεις κατανόησαν ότι: οι ατομικές τους επιλογές έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον, κοινωνικό και φυσικό μέσω της δημιουργικής αναπαράστασης του άμεσου και έμμεσου περιβάλλοντος, είναι σημαντικό να συμμετέχουν στην κοινωνική οργάνωση και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων

Ως προς τις δεξιότητες: καλλιεργήθηκε η ανάγκη για διερεύνηση και καταγραφή των παραγόντων που διαμορφώνουν την ατομική και κοινωνική εμπειρία μέσα από τη συγκριτική διερεύνηση των κοινωνικών καταστάσεων και των περιβαλλοντικών φαινομένων που συνδέονται με την ανθρώπινη δραστηριότητα, για επιλογή των κατάλληλων τρόπων επικοινωνίας και μεταφοράς του μηνύματος καθώς και προσαρμογή της συμπεριφοράς στις συνθήκες που διαμορφώνονται κάθε φορά, για επιλογή και χρήση κατάλληλου εξειδικευμένου λεξιλογίου, για τη συλλογή, ανάλυση, ερμηνεία και παρουσίαση δεδομένων με πολλαπλές μορφές, για τη διατύπωση και τον έλεγχο των υποθέσεων, για τη δημιουργία συνδέσεων ποσοτικής, ποιοτικής και αιτιώδους σχέσης, για την επιλογή της βέλτιστης λύσης (απόφασης) και τη διατύπωση συμπερασμάτων που αφορούν το άτομο και την ομάδα, για υπεύθυνη συμπεριφορά.

Ως προς τις στάσεις: δόθηκε έμφαση στην κατανόηση του εαυτού τους και τη σημασία θετικής αλληλεπίδρασης με τους άλλους ανθρώπους, την αντιμετώπιση της διαφορετικότητας ως πλεονέκτημα για την προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη (κουλτούρα φαγητού-διατροφής), την ανάπτυξη πανανθρώπινων αξιών, όπως υπευθυνότητα, σεβασμός, αλληλεγγύη, την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης για την κατανόηση του φυσικού, τεχνολογικού και κοινωνικού κόσμου, τη θετική στάση και υπεύθυνη δράση απέναντι στο περιβάλλον την υπεύθυνη στάση απέναντι στα προβλήματα και εφαρμογή δημοκρατικών διαδικασιών στις αποφάσεις, την κριτική στάση και ενεργός δράση για την αειφόρο ανάπτυξη.

Σύνδεση με το Πρόγραμμα Σπουδών

Α’ Θεματικό πεδίο: Παιδί και Επικοινωνία (Γλώσσα, ΤΠΕ)
Β’ Θεματικό πεδίο: Παιδί, Εαυτός και Κοινωνία (Προσωπική και Κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη, Κοινωνικές επιστήμες)
Γ’ Θεματικό πεδίο: Παιδί και Θετικές Επιστήμες (Μαθηματικά, Φυσικές επιστήμες)
Δ’ Θεματικό πεδίο: Παιδί, Σώμα, Δημιουργία και Έκφραση (Τέχνες)

Τα παιδιά ενεπλάκησαν ενεργά στις δράσεις, οι οποίες βασίστηκαν στη διερεύνηση και στο παιχνίδι, προάγοντας τη συνεργασία και λαμβάνοντας υπόψη το κοινωνικοπολιτισμικό υπόβαθρο και τις διαφοροποιημένες ανάγκες τους.

Δεξιότητες Μάθησης

Δημιουργικότητα, επικοινωνία, κριτική σκέψη, συνεργασία

Δεξιότητες Ζωής

Αυτομέριμνα, ενσυναίσθηση, ευαισθησία

Κοινωνικές Δεξιότητες

Πολιτειότητα, πρωτοβουλία, υπευθυνότητα

Δεξιότητες Τεχνολογίας και Επιστήμης

Συνδυαστικές δεξιότητες ψηφιακής τεχνολογίας – επικοινωνίας και συνεργασίας, ψηφιακός γραμματισμός

Δεξιότητες του νου

Επίλυση προβλημάτων, στρατηγική σκέψη, ρουτίνες σκέψης

Ανιχνεύοντας τις πρότερες γνώσεις των παιδιών

Η δράση ξεκίνησε ανιχνεύοντας τις πρότερες γνώσεις των παιδιών απέναντι στην σπατάλη φαγητού. Στα παιδιά τέθηκε το ερώτημα τι είναι “Σπατάλη φαγητού” και τους ζητήθηκε να αποτυπώσουν τις σκέψεις τους εικαστικά.

Ακολούθησε η καταγραφή της εικαστικής αποτύπωσης απο τις εκπαιδευτικούς. Οι συγκεκριμένες καταγραφές αποτέλεσαν και το pre test της δράσης αξιοποιώντας τη ρουτίνα σκέψης της προσέγγισης της Ορατής Σκέψης της ερευνητικής ομάδας Project Zero του Πανεπιστημίου Harvard (Visible Thinking) “Συνήθιζα να σκέφτομαι … Τώρα σκέφτομαι”.

Πηγή που χρησιμοποιήθηκε

Food waste: an animated educational video https://www.youtube.com/watch?v=EwS2Xc2IT_0

Η σπατάλη φαγητού στο σχολείο και το σπίτι

Σε συνέχεια των καταγραφών των πρότερων γνώσεων των παιδιών μέσα από την βιωματική δράση του ζυγίσματος και καταγραφής των ποσοτήτων των τροφίμων που τα παιδιά δεν καταναλώνουν στο δεκατιανό προσεγγίστηκε το πρόβλημα της σπατάλης φαγητού.

Τα παιδιά μέσα από τη βιωματική δράση του ζυγίσματος συνειδητοποίησαν με παραστατικό και βιωματικό τρόπο το μέγεθος αυτής της σπατάλης. Στην προσπάθεια εντοπισμού από ποια κατηγορία απορριμμάτων προκύπτουν τα περισσότερα σκουπίδια (τρόφιμα, χαρτί, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί κλπ) χώριζαν τις καταγραφές τους σε 3 κατηγορίες οργανικά απορρίμματα (καφέ κάδος), ανακυκλώσιμα (μπλε κάδος) και απορρίμματα που καταλήγουν στη χωματερή (πράσινος κάδος). Ο διαχωρισμός αυτός σε συνδυασμό με το άθροισμα των ποσοτήτων φαγητού-συσκευασιών που πετιούνται στους κάδους απορριμμάτων,παρουσίασε στα παιδιά -μέσω του παρακάτω γραφήματος- το μέγεθος της σπατάλης σε ημερήσια βάση(οι ποσότητες έχουν καταγραφεί σε γραμμάρια).

Ενδεικτική είναι η διαπίστωση ενός παιδιού “ Τα σκουπίδια στον καφέ κάδο μοιάζουν με βουνό”. Μέσω της βιωματικής δράσης τα παιδιά συνειδητοποίησαν ότι ακόμα και οι συσκευασίες των τροφίμων, αν και το βάρος τους πολλές φορές είναι μηδενικό και δεν αποτυπώνεται ούτε στη ζυγαριά.

Εντούτοις αφήνουν και εκείνες το αποτύπωμα τους στον πλανήτη μας. Η παραπάνω διαπίστωση ευαισθητοποίησε τα παιδιά και τα ώθησε ακόμα και τα συσκευασμένα προϊόντα να τα μεταφέρουν στο σχολείο μέσα στα επαναχρησιμοποιούμενα μπολ τους.

Τα παιδιά παρατηρώντας προσεκτικά τα αποτελέσματα που προέκυπταν μέσα από την ενεργή εμπλοκή τους στη βιωματική δράση διαπίστωσαν ότι το ίδιο συμβαίνει και στο σπίτι τους και μάλιστα σε μεγαλύτερες ποσότητες. Φρούτα και λαχανικά που δεν είναι “όμορφα” στην όψη ή μισοφαγωμένα, το φαγητό που έχει περισσέψει μέσα στο μπολ του μεσημεριανού τους συχνά καταλήγουν στον κάδο απορριμμάτων. Η διαπίστωση αυτή ευαισθητοποίησε τα παιδιά, τα οποία αναζήτησαν λύσεις για την αντιμετώπιση της σπατάλης φαγητού.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν

Εκπαιδευτικό video για την Ανακύκλωση – Ο Πέρι το Περιβάλλον

https://www.youtube.com/watch?v=0hr9cOUKfGY&t=6s

Εκπαιδευτικό video για την Ανακύκλωση – Μπέτυ η Κομποστοποίηση

https://www.youtube.com/watch?v=NXSBa-MgtBw&t=14s

Σπατάλη Τροφής | Μουσείο Λούλη

https://www.youtube.com/watch?v=sjiUtZpv0bI

Σπατάλη τροφίμων: μία απειλή για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη

https://www.youtube.com/watch?v=CP0bRQ7rqF8&t=39s

Αναζητώντας λύσεις για την μείωση της σπατάλης φαγητού

Τα παιδιά αναζήτησαν λύσεις προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα τόσο στο σχολείο αλλά και στο σπίτι, προσπαθώντας να ευαισθητοποιήσουν το άμεσο οικογενειακό τους περιβάλλον. Δημιουργήθηκε ένα μικρό βιβλίο για να υπενθυμίζει σε όλους/ες πως κάθε πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με διαφορετικούς τρόπους.

(πατήστε στην εικόνα για να δείτε το ψηφιακό βιβλίο)

Έξυπνες λύσεις, εύκολα εφαρμόσιμες και υλοποιήσιμες προτάθηκαν από τα παιδιά αποδεικνύοντας την ευαισθητοποίηση τους στο θέμα. Ενώ εξέφρασαν την επιθυμία τους να συνδράμουν ενεργά στην υιοθέτηση νέας στάσης απέναντι στο πρόβλημα της αλόγιστης κατανάλωσης που επιβαρύνει την βιωσιμότητα του πλανήτη μας.

Βιβλίο Συνταγών

Σε όλη την πορεία της δράσης οι γονείς των παιδιών συμμετείχαν ενεργά, υποστηρίζοντας τις αποστολές που ανέθεταν οι εκπαιδευτικοί στα παιδιά. Μία από τις λύσεις που βρήκαν τα παιδιά, ήταν και η δημιουργική επαναχρησιμοποίηση αυτών των τροφίμων (φρούτων, λαχανικών και άλλων φαγητών που έμειναν), όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στο σπίτι. Μαζί με τους γονείς τους ζωγράφισαν τα τρόφιμα που έμειναν στο ψυγείο, τα οποία δεν καταναλώθηκαν και στη συνέχεια σκέφτηκαν δημιουργικές λαχταριστές συνταγές πολύ αγαπημένες, δημιουργώντας ένα πρωτότυπο βιβλίο συνταγών με leftovers.

(πατήστε στην εικόνα για να δείτε το ψηφιακό βιβλίο)

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά δεν άφηναν σχεδόν τίποτα βρώσιμο από τον άνθρωπο να πεταχτεί στον καφέ κάδο χωρίς προηγουμένως να έχουν προβληματιστεί για τον τρόπο μεταποίησης του. Ακόμα και για τρόφιμα και μαγειρεμένα φαγητά που οι ενήλικες δε θα σκεφτόντουσαν την άμεση μεταποίηση τους σε ένα καινούργιο προϊόν.

Δημιουργία Βιώσιμου Έργου Τέχνης

Μέσα από αυτή τη δράση, τα παιδιά ανακάλυψαν νέους τρόπους εναλλακτικής και δημιουργικής αξιοποίησης πραγμάτων που μπορεί να θεωρούνται αποφάγια, αλλά αφήνοντας ελεύθερη την φαντασία τους και τη δημιουργικότητα τους μεταμορφώθηκαν σε εργαλεία εικαστικής έκφρασης. Η υλοποίηση αυτής της δράσης που η αφόρμησή της ήταν οι «Δράσεις για … αχόρταγους», που διοργάνωσε η ActionAid υπό τον τίτλο “Η δύναμη στο πιάτο σου. Τροφή και Κλιματική Αλλαγή. Μια εκστρατεία για την τροφή και την κλιματική αλλαγή. Μαθητική Εβδομάδα Δράσης 2022.” , ικανοποίησε την ατέρμονη αναζήτηση των παιδιών να βρουν τρόπους μεταποίησης και επαναχρησιμοποίησης όλων των τροφίμων συμπεριλαμβανόμενων και αυτών που δεν καταναλώνονται από τον άνθρωπο.

Οι τροφές στο πιάτο μας έχουν μια ιστορία να πουν για τα τροφοχιλιόμετρα που διένυσαν για να φτάσουν από το χωράφι μέχρι το πιάτο μας και να καταναλωθούν από εμάς. Τα παιδιά μέσω των εικαστικών δημιουργιών των παιδιών “ζωντανεύουν” παρουσιάζοντας τις λύσεις στο πρόβλημα της σπατάλης φαγητού.

Τα αποτελέσματα των συνθέσεων τους θα μπορούσαν να αποτελέσουν πίνακες ζωγραφικής ενος μουσείου Βιώσιμης Τέχνης, που θα εξιστορούν τα milestones των τροφών και των τροφίμων με στόχο την ευαισθητοποίηση του πλανήτη, απέναντι στο πρόβλημα της σπατάλης φαγητού!

Επιτραπέζιο παιχνίδι

Η ενεργή και βιωματική ενασχόληση των μαθητών/τριών με τη διαχείριση της σπατάλης του φαγητού, την διερεύνηση των πιθανών αιτιών και την εξεύρεση λύσεων εφαρμόσιμων και άμεσα υλοποιήσιμων οδήγησε τα παιδιά στη δημιουργία ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού. Το επιτραπέζιο παιχνίδι αποτέλεσε ιδέα των παιδιών τα οποία αξιοποιώντας ανακυκλώσιμα υλικά δημιούργησαν το ταμπλό, τους ήρωες και το ζάρι.Παράλληλα σχεδίασαν “παγίδες”¨και “βοήθειες” προκειμένου να βοηθήσουν ή να δυσκολέψουν τους/τις παίκτες/παίκτριες κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Στόχος του παιχνιδιού, να μαζέψουν οι παίκτες/τριες κάρτες που απεικονίζονται συσκευασίες τροφίμων, τρόφιμα κτλ, τα οποία στο τέλος της διαδρομής καλούνται να αποφασίσουν σε ποιον κάδο πρέπει να πάνε (καφέ, πράσινο, μπλε). Θέλοντας να συνδέσουμε τον ψηφιακό με τον πραγματικό κόσμο αξιοποιήθηκε το κιτ εφευρέσεων makey makey. Στα σημεία του επιτραπέζιου παιχνιδιού που βρίσκονταν “οι βοήθειες ή οι παγίδες”, δημιουργήθηκαν απτές διεπαφές όπου κάθε φορά που ο παίκτης ή η παίκτρια βρισκόταν σε αυτό το σημείο μπορούσε να ακούσει ως ηχητικό μήνυμα τι πρέπει να κάνει. Σε αυτό ακριβώς το σημείο έγκειται η προστιθέμενη αξία της χρήσης της τεχνολογίας εξυπηρετώντας μια πραγματική ανάγκη, η οποία είναι η μετατροπή των εντολών του επιτραπέζιου παιχνιδιού σε ηχητικά μηνύματα καθώς η πλειοψηφία των παιδιών του νηπιαγωγείου δεν έχει κατακτήσει ακόμα το μηχανισμό της ανάγνωσης.

Το αυτοσχέδιο επιτραπέζιο παιχνίδι ως εργαλείο μετεξέλιξης της μαθησιακής διαδικασίας αποδεικνύει την αναπλαισίωση της γνώσης, την κατανόηση του προβλήματος, την παρουσίαση των λύσεων και των εναλλακτικών μεθόδων που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν συνεισφέροντας με έμμεσο και παιγνιώδη τρόπο στην κατανόηση της έννοιας της σπατάλης φαγητού.

Δημιουργία αυτοσχέδιου κομποστοποιητή

Τα παιδιά των συνεργαζόμενων σχολείων, με την βοήθεια των εκπαιδευτικών αναζήτησαν σχετικές πληροφορίες με σκοπό να δημιουργήσουν έναν αυτοσχέδιο κομποστοποιητή και να δουν στην πράξη πώς φρούτα, λαχανικά, μαγειρεμένα φαγητά μπορούν με απλό τρόπο να μετατραπούν σε φυσικό λίπασμα. Κατέγραψαν και στη συνέχεια συγκέντρωσαν τα απαραίτητα υλικά που χρειάζονταν για να κατασκευάσουν το κομποστοποιητή, όπως χώμα, οργανικά απορρίμματα, πλαστικό μπουκάλι, νερό, εφημερίδες.

Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής ξεκίνησε ο πειραματισμός. Τα παιδιά έριχναν μέσα στους αυτοσχέδιους κομποστοποιητές τα οργανικά απορρίμματα, ανακάτευαν το κομπόστ και έβρεχαν το χώμα ώστε να διατηρεί την υγρασία του. Καθημερινά παρατηρούσαν τον αυτοσχέδιο κομποστοποιητή, εντοπίζοντας πιθανές αλλαγές που εντόπιζαν. Η κυριότερη μέχρι αυτή τη στιγμή είναι η μυρωδιά που μετατράπηκε σε οσμή όχι πολύ ευχάριστη, η οποία μας δείχνει ότι η διαδικασία κομποστοποίησης έχει ήδη ξεκινήσει. Μαθητές και εκπαιδευτικοί ανυπομονούν να παράγουν χώμα για τα φυτά των σχολείων τους.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν

Make a Composter | Crafts for Kids | PBS KIDS for Parents

Οι υποσχέσεις των food defenders

Οι υπερασπιστές των τροφίμων, οι μαθητές και οι μαθήτριες μας φορώντας τη μάσκα τους και το βραχιόλι τους και έχοντας ως βοηθό τους την τρομερή και φοβερή αλεπού, την Foxie, έδωσαν τη δική τους υπόσχεση.

Είπαν ένα δυνατό ΟΧΙ στη σπατάλη φαγητού, θέλοντας να προστατεύσουν το περιβάλλον και να ευαισθητοποιήσουν και άλλους ανθρώπους στο άμεσο περιβάλλον τους.

Τα παιδιά, οι Food Defenders, με απλό και κατανοητό τρόπο μας μίλησαν για την ευθύνη που έχουμε απέναντι στο περιβάλλον και για το πώς μπορούμε να συμβάλλουμε στη μείωση της σπατάλης φαγητού με το να προσέχουμε πώς αντιμετωπίζουμε το φαγητό που τρώμε! Μέσω των εικαστικών τους παρεμβάσεων μας πρότειναν να σχεδιάζουμε τα γεύματά μας πριν βγούμε για ψώνια, να μην αγοράζουμε περισσότερο απ’ όσο χρειαζόμαστε, να μοιραζόμαστε τις μεγάλες μερίδες φαγητού και να είμαστε δημιουργικοί με το φαγητό που περισσεύει. Οι Food Defenders επιθυμούν να συμβάλλουν στην μείωση της σπατάλης φαγητού μέσα από την ανάπτυξη ενός διατροφικού συστήματος (παραγωγή σε συνάρτηση με τις πραγματικές ανάγκες κατανάλωσης και όχι υπερκατανάλωσης) που θα σέβεται τον πλανήτη.

Η αξιολόγηση της δράσης

Το σενάριο “Make the taste to worth the taste’’ αποτελεί μια σωστα δομημένη και παιδαγωγικά άρτια παιδαγωγική πρόταση για τη διδασκαλία εννοιών που συνδέονται με τη σπατάλη φαγητού και την κυκλική οικονομία. Αναπτύσσεται σύμφωνα με τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης και προσέγγισης της γνώσης, αξιοποιώντας τις ΤΠΕ στη διδασκαλία των γνωστικών αντικειμένων και αναδεικνύοντας την προστιθέμενη αξία τους.

Για την αξιολόγηση του σεναρίου υλοποιήθηκαν μια σειρά δραστηριοτήτων με την μορφή escape room με σκοπό τόσο εκπαιδευτικό αλλά και ψυχαγωγικό. Τα συνεργαζόμενα σχολεία ανέλαβαν να δημιουργήσουν από μία αποστολή. Σχεδιάστηκαν δραστηριότητες στις οποίες τα παιδιά καλούνταν να ανακαλύψουν στοιχεία, να λύσουν γρίφους, να μπουν στη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων, προκειμένου να πετύχουν ένα κοινό στόχο σε συγκεκριμένο χρόνο. Η συλλογή των δεδομένων μετά την ολοκλήρωση των παιχνιδιών αξιοποιήθηκε απο τις εκπαιδευτικούς για να αντιληφθούν το βαθμό κατανόησης του περιεχομένου γνώσης αλλά και την πιθανή αλλαγή στάσεων και αντιλήψεων των παιδιών.

Για να ενδυναμωθεί η συναισθηματική εμπλοκή των παιδιών γύρω από αυτό το περιβαλλοντικό πρόβλημα που αφορά την σπατάλη του φαγητού, στην υιοθέτηση της στάσης της μηδενικής σπατάλης (Zero Waste) αλλά και να οδηγηθούν σε ανάληψη δράσης δημιουργήθηκε ιστορία ενός χωριού … “του Συνεργατοχωρίου, οι κάτοικοι του οποίου αν και πάντοτε συνεργαζόντουσαν, συνεχώς σπαταλούσαν φαγητό, δεν ανακύκλωναν ποτέ, μαζί τους και ο δήμαρχος του χωριού, ο “Foody Wasty”. Τι και αν υπήρχαν κάδοι διαφορετικοί, οι άνθρωποι που ζούσαν στο συνεργατοχώρι πετούσε τα πάντα στον πράσινο κάδο. Το χωριό κινδύνευε από την μόλυνση των σκουπιδιών. Οι κάτοικοι, κάλεσαν τους “Food Defenders”, τους φοβερούς και τις φοβερές υπερασπιστές, για να τους βοηθήσουν, όμως στο δρόμο παγιδεύτηκαν και αν ήθελαν να προχωρήσουν, θα έπρεπε να ολοκληρώσουν τις μυστικές αποστολές. Κλήθηκαν να λύσουν γρίφους, να συνθέσουν εικόνες , να εκτελέσουν ασκήσεις ισορροπίας, να ακολουθήσουν συγκεκριμένο μονοπάτι και να κωδικοποιήσουν μουσικά σχήματα με στόχο να “σπάσουν” τον κώδικα και να περάσουν στο “Συνεργατοχώρι” για να εκπαιδεύσουν τους κατοίκους στη σωστή διαχείριση των απορριμμάτων ώστε να κατακτήσουν τη μηδενική σπατάλη (zero waste) και να ευαισθητοποιήσουν τον Δήμαρχο (Foody Wasty). Κινητοποιώντας το ενδιαφέρον των παιδιών, μετά την αφήγηση της ιστορίας, κάθε τμήμα χωρίστηκε σε 5 ομάδες όσες και οι αποστολές του παιχνιδιού.

1η αποστολή

Σε πλέγμα στο πάτωμα σκορπίσαμε διάφορες καρτέλες με σκουπίδια, που μόλυναν την πόλη της ιστορίας μας. Η πρώτη ομάδα για να ελευθερωθεί έπρεπε:

i) να συγκεντρώσει μόνο τις κάρτες που είχαν οργανικά σκουπίδια, τα οποία ο άνθρωπος δε μπορεί να καταναλώσει (π.χ φλούδα μπανάνας),
ii) να μην πατήσει σε τετράγωνο που υπήρχαν άλλα είδη σκουπιδιών,

iii) η αποστολή να υλοποιηθεί σε συγκεκριμένο χρόνο.

Μόλις η ομάδα μάζευε τα απορρίμματα έπρεπε να τα αποθέσει στο σωστό κάδο για τα οργανικά απορρίμματα (καφέ κάδο). Ο έλεγχος γινόταν με τη βοήθεια της κάρτας ελέγχου. Ολοκληρώνοντας τη διαδικασία συνέλεγε το πρώτο στοιχείο για την λύση του τελικού γρίφου (δυο γράμματα από τη λέξη FOODY WASTY, το όνομα του edison/Δημάρχου για την τελική αποστολή).

2η αποστολή

Η αποστολή της δεύτερης ομάδας αφορούσε ένα κινητικό παιχνίδι με στοιχεία κωδικοποίησης. Τα παιδιά έπρεπε να συνεργαστούν για να μεταφέρουν καρτέλες που απεικόνιζαν:

οργανικό κάδο,
οργανικά σκουπίδια,
τη γη

ακολουθώντας έναν μαίανδρο που είχε σχηματιστεί με χαρτοταινία στο πάτωμα. Μόλις ολοκλήρωναν την διαδρομή με όλες τις κάρτες έπρεπε να τις τακτοποιήσουν σε έναν πίνακα με αριθμούς αποκωδικοποιώντας σωστά το μήνυμα, για πχ όπου υπήρχε το ένα έπρεπε να βάλουν την κάρτα με τον κάδο. όπου υπήρχε ο αριθμός δύο την κάρτα με τα οργανικά σκουπίδια και ο αριθμός τρία αντιστοιχούσε στη γη. Πάλι γινόταν έλεγχος από την ολομέλεια για να ολοκληρωθεί η αποστολή και να πάρουν το δεύτερο στοιχείο για τον τελικό γρίφο.

3η αποστολή

Στην τριτη αποστολή επιλέχθηκαν πέντε πίνακες του Magritte με κοινό στοιχείο το μήλο (The Son of Man, 1946, The Listening Room,1958, Apple Couple, Fine realities 1964, The Idea /L’idée). Έπαιξαν ταυτόχρονα όλες οι ομάδες, οι πίνακες ήταν παζλ πέντε κομματιών. Κάθε ομάδα έπρεπε να συνθέσει το δικό της πίνακα/παζλ και στο τέλος να συγκρίνουν τους πίνακες, ακούγοντας και ένα αίνιγμα για να αντιληφθούν το κοινό στοιχείο, το μήλο. Στη συνέχεια με καπάκια και με τη βοήθεια της ψηφιακής τέχνης, pixel art, έπρεπε να φτιάξουν το δικό τους μήλο, για να πάρουν το επόμενο στοιχείο.

4η αποστολή

Η τέταρτη αποστολή αφορούσε ένα ψηφιακό κουίζ για το πρόβλημα της σπατάλης φαγητού αλλά και τη μείωση της. Σχεδιάστηκε από τα παιδιά ενός από τα συνεργαζόμενα σχολεία. Αξιοποιήθηκε το διαδικτυακό εργαλείο Genially. Το κουίζ είχε 10 ερωτήσεις. Κάθε ομάδα έπρεπε να απαντήσει μια σειρά ερωτήσεων, έχοντας τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε δύο απαντήσεις. Καθώς η πλειοψηφία των παιδιών των συνεργαζόμενων νηπιαγωγείων δεν έχει κατακτήσει ακόμα το μηχανισμό της ανάγνωσης, τα παιδιά που δημιούργησαν το κουίζ ηχογράφησαν τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις τους προκειμένου να βοηθήσουν τους/τις φίλους/ες τους.

5η αποστολή

H πέμπτη αποστολή ήταν χωρισμένη σε δύο μέρη. Αρχικά τα παιδιά έπρεπε να δουν και να ακούσουν ένα μήνυμα που τους έστειλαν οι φίλοι τους από τα συνεργαζόμενα σχολεία ώστε να αξιοποιήσουν με το σωστό τρόπο το κιτ εφευρέσεων Makey Makey, δημιουργώντας ένα κύκλωμα απτών διεπαφών ώστε να παίξουν πιάνο. Στην συνέχεια έπρεπε να βάλουν σε σειρά πέντε εικόνες. Να αντιστοιχίσουν τις εικόνες με τις μπανάνες, να τις συνδέσουν με το Makey Makey και τις ανάλογες εντολές στο Scratch ώστε να αποκωδικοποιήσουν το μήνυμα που έκρυβαν.

Εκπαιδεύοντας τον Foody Wasty

Ολοκληρώνοντας τις πέντε αποστολές οι ομάδες των συνεργαζόμενων σχολείων συγκεντρωσαν τα γράμματα του κρυμμένου γρίφου. Πριν όμως αποκωδικοποιήσουν το μήνυμα που έκρυβε, έπρεπε με το σώμα τους να σχηματίσουν το σύμβολο της μηδενικής σπατάλης (Zero Waste). Σειρά είχε ο κώδικας που έπρεπε να αποκωδικοποιήσουν. Ακολουθώντας τις οδηγίες, αντιστοίχισαν το κάθε γράμμα με το ανάλογο φρούτο ή λαχανικό. Όλες οι ομάδες κατάφεραν να συνεργαστούν για να “σπάσουν” τον κώδικα, για να αποκαλυφθεί το όνομα του Δημάρχου (ρομπότ edison), που ήταν Foody Wasty.

Τα παιδιά στην τελευταία αποστολή έπρεπε να εκπαιδεύσουν το ρομπότ edison.Το Edison (https://meetedison.com/) είναι ένα lego-like ρομπότ σε μορφή αυτοκινήτουπαιχνιδιού. Έχει σχεδιαστεί, όχι μόνο ως ένα αυτόνομο ρομπότ, αλλά και ως ένα αρθρωτό σύστημα ρομποτικής που είναι εύκολα επεκτάσιμο χρησιμοποιώντας LEGO® δομικά στοιχεία – τουβλάκια. Το ρομπότ Edison διαθέτει αισθητήρες, εξόδους και κινητήρες. Το Edison χαρακτηρίζεται από ποικιλία δυνατοτήτων, όπως να:

πλοηγηθεί ανιχνεύοντας εμπόδια στον χώρο
τηλεκατευθυνθεί χρησιμοποιώντας το τηλεχειριστήριο της τηλεόρασης ή του DVD player
ακολουθήσει μια γραμμή ή να μείνει εντός κλειστού πλαισίου – κλειστής καμπύλης γραμμής
ακολουθήσει ένα φως-φακό επικοινωνήσει με ένα άλλο Edison χρησιμοποιώντας υπέρυθρο φως (Swarm Τεχνολογίας)
παίξει ήχους και μουσικές μελωδίες
αντιδράσει σε παλαμάκια και άλλους δυνατούς ήχους
κινηθεί σε οποιαδήποτε κατεύθυνση μέσω του συστήματος διαφορικής οδήγησης.

Ο προγραμματισμός του ρομπότ Edison μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:

Με αναγνώριση γραμμωτού κώδικα – Barcode. Το Edison διαθέτει μερικά έτοιμα προγράμματα, αποθηκευμένα στη μνήμη του. Αυτά ενεργοποιούνται, καθώς το ρομπότ περνάει πάνω από τους γραμμωτούς κώδικες – Barcodes. Το κάθε Barcode αντιστοιχεί και σε κάποια λειτουργία.
Με ανάπτυξη κώδικα.Η ανάπτυξη του κώδικα για το ρομπότ Edison γίνεται σε οποιοδήποτε λειτουργικό σύστημα (Mac, Linux, Windows), μέσα από το δωρεάν λογισμικό ανοιχτού κώδικα του γραφικού περιβάλλοντος EdWare. Μπορούμε να προγραμματίσουμε εύκολα το ρομπότ μας με λογισμικό EdBlocks όπου είναι εξαιρετικά εύκολο ακόμη και για μικρές ηλικίες. Το EdBlocks βασίζεται στο σύστημα μπλοκ μεταφοράς και πτώσης και στο πρόγραμμα προγραμματισμού Scratch and Blockly, είναι δωρεάν και λειτουργεί σε έναν υπολογιστή ή tablet.
Με τηλεκατεύθυνση. Η τηλεκατεύθυνση του Edison ενεργοποιείται όταν περάσει πάνω από το αντίστοιχο Barcode και έπειτα μπορεί να ακολουθήσει τις εντολές καθοδηγούμενο από ένα τηλεχειριστήριο τηλεόρασης.

Το Edison είναι εύκολο να ενσωματωθεί στην τάξη με τη βοήθεια δωρεάν εκπαιδευτικών πόρων που έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιούν τη ρομποτική και την κωδικοποίηση. Όλοι οι πόροι του Edison, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων διδασκαλίας, των οδηγών καθηγητών και των φύλλων εργασίας των σπουδαστών, μπορούν να μεταφορτωθούν δωρεάν με άδεια Creative Commons.

To Edison καλλιεργεί την Εποικοδομιστική (constructivism) θεωρία μάθησης του Piaget, καθώς αφήνει ελεύθερα τα παιδιά να ανακαλύψουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες τους. Προωθεί την διερευνητική, την συνεργατική και την βιωματική μάθηση καθώς τα παιδιά εργάζονται σε ομάδες και έχουν ενεργό ρόλο σε όλη την διάρκεια του μαθήματος. Σημαντικό είναι πως από πολύ μικρή ηλικία τα παιδιά αναπτύσσουν την αλγοριθμική – υπολογιστική σκέψη και τις νοητικές δεξιότητες. Έρχονται αντιμέτωπα με την ανάλυση και δόμηση προβλημάτων, καλλιεργώντας κατ’ επέκταση την κριτική τους ικανότητα. Επίσης, μπορεί να ενταχθούν διαθεματικά σχεδόν σε όλα τα μαθήματα και να αποτελέσει έναυσμα για την ενασχόληση των παιδιών με τις θετικές – τεχνολογικές επιστήμες και την καλλιέργεια του τεχνολογικού αλφαβητισμού. Τέλος συνδυάζοντας το παιχνίδι με τη μάθηση, η εκπαιδευτική διαδικασία γίνεται ολοένα και πιο ελκυστική και τα παιδιά αποκτούν μεγαλύτερο ενδιαφέρον γι’ αυτή. Το Edison είναι για μαθητές κάθε ηλικίας προχωρημένους και αρχάριους.

To robot Edison στην παρούσα συνεργατική δράση είχε το ρόλο του Δημάρχου της πόλης και για τις ανάγκες του παιχνιδιού ήταν ο Foody Wasty. Ο Foody Wasty έπρεπε να κάνει σωστή διαλογή απορριμμάτων, τοποθετώντας τα στους αντίστοιχους κάδους και να σταματήσει να τα πετάει όλα στον πράσινο κάδο. Για το λόγο αυτό η κάθε ομάδα ανέλαβε να εκπαιδεύσει το Foody Wasty ώστε να κατευθύνει στο σωστό κάδο (μπλε, καφέ, πράσινο) καθένα από τα απορρίμματα που είχε συλλέξει. Ο Edison ως Foody Wasty προώθησε την διερευνητική, συνεργατική και βιωματική μάθηση καθώς τα παιδιά εργάστηκαν σε ομάδες και είχαν ενεργό ρόλο σε όλη τη διάρκεια της δράσης. Οι ομάδες διερεύνησαν, πειραματίστηκαν και συνεργάστηκαν στη λήψη κάθε απόφασης. Επέλεξαν τον τρόπο με τον οποίο θα οδηγούσαν τον Foody Wasty στο σωστό κάδο. Οι προτάσεις των μαθητών/ τριων των συνεργαζόμενων νηπιαγωγείων μετά τους πειραματισμούς τους ήταν η :

η χρήση του τηλεχειριστηρίου της τηλεόρασης για να καθοδηγήσουν τον Foody Wasty, του οποίου την τηλεκατεύθυνση ενεργοποίησαν τα παιδιά περνώντας τον πάνω από το αντίστοιχο barcode. Στην όλη διαδικασία οι εκπαιδευτικοί των τάξεων συμμετείχαν ως ισότιμα μέλη της ομάδας.
η αξιοποίηση του λογισμικού του EdScratch όπου είναι εξαιρετικά εύκολο ακόμη και για μικρές ηλικίες. Το EdScratch βασίζεται στο σύστημα μπλοκ μεταφοράς και πτώσης. Οι μαθητές σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς των τάξεων τους δημιούργησαν τον κώδικα κίνησης του Foody Wasty. Ο κώδικας ήταν όσο χτυπούσαν παλαμάκια ο Foody Wasty προχωρούσε μπροστά και μόλις σταματούσαν να χτυπούν παλαμάκια έστριβε αριστερά 90 μοίρες. Στην διάρκεια των διερευνήσεων, τα παιδιά ανακάλυψαν ότι η ανταπόκριση του Foody Wasty στον ήχο ήταν “καλύτερη” όταν χτυπούσαν τα πόδια με δύναμη στο πάτωμα αντί για παλαμάκια.

Το καθένα, λοιπόν από τα συνεργαζόμενα νηπιαγωγεία επέλεξε τον τρόπο με τον οποίο θα οδηγούσε τον Foody Wasty στον σωστό κάδο. Στο πάτωμα/τραπέζι είχαν σχεδιαστεί με χαρτοταινία οι διαδρομές. Η κάθε ομάδα είχε προαποφασίσει εαν θα οδηγήσει το ρομποτ στον σωστό κάδο με παλαμάκια ή με τη χρήση τηλεχειριστηρίου και ο Foody Wasty ακολουθώντας τις οδηγίες των Food Defenders απέρριπτε τα απορρίμματα του στον σωστό κάδο συμβάλοντας και αυτός στην βιωσιμότητα του πλανήτη μας . Ο Foody Wasty μέσα από τη διαδικασία αυτή ευαισθητοποιήθηκε και υιοθέτησε νέα στάση απέναντι στα περιβαλλοντικό ζήτημα της σπατάλης φαγητού που αυξάνει το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα και επιβαρύνει τον πλανήτη.

Συμπεράσματα

Η παρούσα εκπαιδευτική δράση επικεντρώνεται στην υλοποίηση διεπιστημονικής προσέγγισης βασιζόμενη στην εκπαίδευση STEAM καθώς αυτή αλληλεπιδρά με στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης και την ευρύτερη φιλοσοφία της αειφόρου εκπαίδευσης. Δόθηκε η δυνατότητα στα παιδιά να καλλιεργήσουν δεξιότητες που αφορούν τη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη, τη συνεργασία, την επίλυση προβλήματος και την επικοινωνία. Τα παιδιά των συνεργαζόμενων σχολείων διατύπωσαν τις απόψεις και τους προβληματισμούς τους σχετικά με την σπατάλη τροφίμων, αναζήτησαν λύσεις, προσπάθησαν να αλλάξουν την στάση τους. Συμμετείχαν σε ένα μαθησιακό ταξίδι μέσα από το οποίο απέκτησαν νέες γνώσεις, καλλιέργησαν δεξιότητες και υιοθέτησαν νέες στάσεις απέναντι στο περιβάλλον συμβάλλοντας στη μείωση της σπατάλης τροφίμων. Αξιοποίησαν την τεχνολογία αναγνωρίζοντας την προστιθέμενη αξία της. Πήραν μέρος σε ένα συνεργατικό παιχνίδι – τύπου escape room, ενώ έγιναν ταυτόχρονα σχεδιαστές αλλά και παίκτες αυτού του παιχνιδιού, μαζί με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριες τους από τα συνεργαζόμενα σχολεία.

Όπως η δράση μας ξεκίνησε ανιχνεύοντας τις πρότερες γνώσεις των παιδιών απέναντι στην σπατάλη φαγητού, κατά την ολοκλήρωση της δράσης τέθηκε στα παιδιά το ίδιο ερώτημα. Τι είναι “Σπατάλη φαγητού” και τους ζητήθηκε να αποτυπώσουν εκ νέου τις σκέψεις τους εικαστικά.

Ακολούθησε η καταγραφή της εικαστικής αποτύπωσης απο τις εκπαιδευτικούς. Οι συγκεκριμένες καταγραφές αποτέλεσαν και το post test της δράσης αξιοποιώντας τη ρουτίνα σκέψης της προσέγγισης της Ορατής Σκέψης της ερευνητικής ομάδας Project Zero του Πανεπιστημίου Harvard (Visible Thinking) “Συνήθιζα να σκέφτομαι … Τώρα σκέφτομαι”.

Οι καταγραφές μας οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι οι μαθητές/τριες δεν έχουν απλά κατανοήσει την έννοια της σπατάλης φαγητού αλλά μέσα από την εικαστική αποτύπωση των post tests παρατηρήσαμε την αφύπνιση και την ευαισθητοποίηση τους απέναντι στο περιβαλλοντικό ζήτημα της υπερκατανάλωσης και της σπατάλης που επιβαρύνει την βιωσιμότητα του πλανήτη μας.

Συνεπώς, αξίζει να σημειωθούν οι αλλαγές που παρατηρήθηκαν στην σκέψη των παιδιών, καθώς τα παιδιά είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τις νέες τους απόψεις και πεποιθήσεις. Ζητώντας τους να εξηγήσουν πώς και γιατί έχει αλλάξει η σκέψη τους, τους δίνεται η δυνατότητα να αναπτύξουν τις συλλογιστικές τους ικανότητες αναπτύσσοντας ταυτόχρονα τις δεξιότητες του ενεργού πολίτη.

Τα παιδιά μεγαλώνουν σε έναν κόσμο με πολλαπλά περιβαλλοντικά προβλήματα. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να παρέχουν ευκαιρίες, στα παιδιά να αναπτύξουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις στάσεις που θα χρειαστούν για την εύρεση λύσεων απέναντι στα προβλήματα αυτά. Είναι επομένως απαραίτητο να αναπτύξουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για την επίλυση προβλημάτων, τη δημιουργική και κριτική σκέψη και την καινοτομία, έχοντας ως εφόδια την εμπιστοσύνη, την περιέργεια και την προθυμία να αναλάβουν πρωτοβουλίες, να δουν τα λάθη τους ως ευκαιρίες για μάθηση και να συνεργαστούν οραματιζόμενα ένα καλύτερο κόσμο (Trilling & Fadel, 2009).

Βιβλιογραφία – Δικτυογραφία

Γεωργαντοπούλου Μ. &. Τ. Κ. (2017). Εισαγωγή στην Εκπαιδευτική Ρομποτική με το Ρομπότ Edison.

Πεντέρη, Ε., Χλαπάνα, Ε., Μέλλιου, Κ., Φιλιππίδη, Α., & Μαρινάτου, Θ. (2021). Πρόγραμμα Σπουδών Προσχολικής Εκπαίδευσης Νηπιαγωγείου. Στο πλαίσιο της Πράξης «Αναβάθμιση των Προγραμμάτων Σπουδών και Δημιουργία Εκπαιδευτικού Υλικού Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» ” του ΙΕΠ με MIS 5035542.

Πεντέρη, Ε., Χλαπάνα, Ε., Μέλλιου, Κ., Φιλιππίδη, Α., & Μαρινάτου, Θ. (2021). Οδηγός νηπιαγωγού – Υποστηρικτικό υλικό. Πυξίδα: Θεωρητικό και μεθοδολογικό πλαίσιο-Διδακτικοί σχεδιασμοί. Στο πλαίσιο της Πράξης «Αναβάθμιση των Προγραμμάτων Σπουδών και Δημιουργία Εκπαιδευτικού Υλικού Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» του ΙΕΠ με MIS 5035542.

Σολομωνίδου, X., (2006). Νέες τάσεις στην εκπαιδευτική τεχνολογία. Εποικοδομητισμός και σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης, Αθήνα: Μεταίχμιο.

Σολομωνίδου, X., (1999). Εκπαιδευτική Τεχνολογία. Μέσα, υλικά, διδακτική χρήση και αξιοποίηση., Αθήνα: Καστανιώτης.

Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st Century Skills: Learning for Life in Our Times. San Francisco, CA: John Wiley & Sons.

Microbric, 2014. «All things Edison – the official Edison robot blog,» Microbric – Australia. [Ηλεκτρονικό]. Available: https://meetedison.com/blog/.

Ritchhart, R., Church, M., & Morrison, K. (2011). Making thinking visible: How to promote engagement, understanding, and independence for all learners. John Wiley & Sons.