Η προσχολική ηλικία θεωρείται σημαντική περίοδος για τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, καθώς χτίζει τα θεμέλια βασικών δεξιοτήτων (Denham, 2007). Έρευνες δείχνουν ότι η κατανόηση των συναισθημάτων, έχει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Ήδη από την ηλικία των δύο, τα παιδιά αρχίζουν να κατανοούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, ενώ στη νηπιακή ηλικία, η ικανότητα αυτή βελτιώνεται αισθητά (Vahedi, Farrokhi&Farajian, 2012).

Ένας από τους πολύ σημαντικούς στόχους του νηπιαγωγείου, σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών του νηπιαγωγείου 2021, είναι η συναισθηματική ενδυνάμωση των παιδιών, ώστε να αναγνωρίζουν, να διαχειρίζονται και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, ενώ παράλληλα να προσπαθούν να κατανοήσουν τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων.  Η διαχείριση ενός αρνητικού συναισθήματος όμως, είναι δύσκολη και εμείς μαζί με τα παιδιά κληθήκαμε να φτιάξουμε έναν βοηθό τάξης–ψυχολόγο, που θα αναγνωρίζει πώς αισθάνεται κάθε παιδί. Συνδέοντας τα Lego με το πρόγραμμα ανοιχτού προγραμματισμού Scratch3 και το machinelearningforkids,το Psybot προσφέρει στο παιδί δραστηριότητες, ώστε να το βοηθήσει είτε να αισθανθεί καλύτερα είτε, αν είναι ήρεμο και χαρούμενο, να μάθει κάτι καινούριο ή να διασκεδάσει μαζί του.

Στόχοι:

• Να μπορούν τα παιδιά να εκφράζουν τα συναισθήματά τους.
• Να μάθουν τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη.
• Να αναπτύξουν κριτική και υπολογιστική σκέψη, καθώς και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων μέσα από τον προγραμματισμό.
• Να συμβάλουν ενεργά στη διαδικασία υλοποίησης του μαθήματος και να συνεργαστούν, ώστε να παράγουν εκπαιδευτικό υλικό.

 

1^η Φάση

Διαβάζοντας τα παραμύθια «Πώς αισθάνομαι; Μια ιστορία φιλίας γεμάτη συναισθήματα» της Άνα Ντελγκάδο και «Ο μεγάλος θυμός» της Μιρέιγ Ντ’αλανσέ μιλήσαμε για τα συναισθήματα. Τι μας κάνει χαρούμενους και τι λυπημένους. Τι μας κάνει να θυμώνουμε και πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αυτό το συναίσθημα. Συζητήσαμε για τον αντίκτυπο που έχει το δικό μας συναίσθημα στους άλλους και παίξαμε το παιχνίδι στο οποίο κοιταζόμαστε στα μάτια και προσπαθούμε να μη γελάσουμε.

Εικόνα 1, Εικόνα 1.2, Εικόνα 2

Έπειτα, φτιάξαμε ένα «θυμόμετρο» προσπαθώντας να εντοπίσουμε τα συναισθήματα που μας οδηγούν στο θυμό και τρόπους διαχείρισής του. Από τις προτάσεις των παιδιών προστέθηκε στο υλικό της τάξης το κουτί της ηρεμίας, με αντικείμενα που μπορούν να οδηγήσουν σε χαλάρωση π.χ. μπαλόνι με αλεύρι, μπουκάλι με νερό και χρυσόσκονη, πρόσωπο στο οποίο φτιάχνεις με πλαστελίνη πώς αισθάνεσαι κ.α. και συζητήσαμε για το πώς θα ήταν αν ένα ρομπότ καταλάβαινε πώς αισθανόμαστε.

Εικόνα 3, Εικόνα 4, Εικόνα 5

 

2^η Φάση

Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί σημείο τομής μεταξύ πολλαπλών επιστημών, όπως της πληροφορικής, της ψυχολογίας, της φιλοσοφίας, της νευρολογίας, της γλωσσολογίας και της επιστήμης των μηχανικών. Ορίζεται ως «η μελέτη τού πώς να κάνουμε τους υπολογιστές ικανούς να κάνουν πράγματα στα οποία προς το παρόν οι άνθρωποι τα καταφέρνουν καλύτερα» (Rich& Knight,1990).Για να μπορέσουμε να εξηγήσουμε στα παιδιά τι είναι τεχνητή νοημοσύνη, αξιοποιήσαμε  εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης.

1. Συστήσαμε στα παιδιά την εφαρμογή Chatgpt σαν ένα πολύ έξυπνο αόρατο ρομπότ. Το chatgpt επιτρέπει το διάλογο. Εμείς γράφαμε αυτά που θέλαμε να πούμε και οι απαντήσεις δίνονταν ηχητικά. Με αυτόν τον τρόπο μπορέσαμε να συζητήσουμε μαζί του. Αφού το ενημερώσαμε ότι μιλάει σε παιδιά νηπιαγωγείου και οι απαντήσεις του έπρεπε να είναι απλές, ζητήσαμε να μας εξηγήσει τι είναι. Προέκυψαν πολλές απορίες, όπως αν έχει όνομα και αποφασίσαμε να το λέμε Ρόμπι. Ξεκίνησε ένας μεγάλος διάλογος μεταξύ μας, δοκιμάζοντας τις δυνατότητές του.Zητήσαμε να μας λύσει απορίες όπως, πώς γίνεται το χαρτί, να μας πει τραγούδια για συγκεκριμένα θέματα, ιστορίες και παιχνίδια με αινίγματα.

Βίντεο 2

 

2. Στη συνέχεια, ζητήσαμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν πώς φαντάζονται την τεχνητή νοημοσύνη και το Chatgpt. Κάναμε χρήση της εφαρμογήςstickmandrawanimation,  δίνοντας κίνηση στις ζωγραφιές των παιδιών. Το κάθε παιδί ζωγράφισε μια φιγούρα που έπρεπε να έχει ξεκάθαρα μέρη (κεφάλι, χέρια, πόδια) και με τη βοήθεια της εφαρμογής επέλεγε τι θέλει να κάνει η φιγούρα του.

Βίντεο 1

3. Ζωγραφίσαμε στον ιστότοπο«www.autodraw.com»,σε μια εφαρμογή που καταλαβαίνει τι προσπαθείς να ζωγραφίσεις και προτείνει έτοιμα σχέδια. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί σχεδίαζε στον υπολογιστή ένα σπίτι, η εφαρμογή του πρότεινε πολλά και διαφορετικά κτήρια, ώστε να διαλέξει αυτό που του αρέσει καλύτερα. Η εφαρμογή autodraw εκτός από βοηθητική στο σχέδιο, ήταν πολύ διασκεδαστική για τα παιδιά, έγινε ένα είδος παιχνιδιού μέσω του οποίου έμαθαν πώς λειτουργεί η τεχνητή νοημοσύνη.

Εικόνα 6

4. Μένοντας στη ζωγραφική χρησιμοποιήσαμε το «www.scroobly.com»που αποτύπωνε πάνω μας σχέδιο. Το κάθε παιδί έπαιρνε θέση μπροστά στην κάμερα του υπολογιστή και με τη βοήθεια της εφαρμογής, γινόταν ένα κινούμενο σχέδιο. Όταν κουνιόταν το παιδί, το animation έκανε την ίδια κίνηση. Φάνηκε πολύ ενδιαφέρον στα παιδιά η δημιουργία μιας φιγούρας διαφορετικής από αυτά, που όμως ακολουθούσε την κάθε κίνησή τους σαν καθρέφτης.

Εικόνα 7, Εικόνα 8, Εικόνα 9

Φάση 3

Όπως μας είπε και το Chatgpt,η τεχνητή νοημοσύνη είναι σαν ένας μαθητής, ο οποίος μαθαίνει ή ως ένας έξυπνος υπολογιστής, που χρειάζεται πολλά δεδομένα. Για να εισαχθούμε στον προγραμματισμό χρησιμοποιήσαμε την εφαρμογή Scratchjr. Στη συνέχεια, φτιάξαμε το δικό μας ρομπότ με τη βοήθεια των lego και το προγραμματίσαμε μέσω του scratch.

• Γνωρίσαμε στο scratchjr τις κατηγορίες εντολών και το τι κάνει κάθε μπλοκ.
• Αξιοποιήσαμε το βιβλίο «Το επίσημο scratchjr βιβλίο» προγραμματίζοντας τη γατούλα να περπατάει, να περιστρέφεται, να χοροπηδάει, να χορεύει και να μιλάει.
• Ζητήσαμε τη συνεργασία των γονιών, ώστε να γίνει η κατάλληλη εξάσκηση των παιδιών και στο σπίτι.
• Φτιάξαμε μια ιστορία για τον κύκλο ζωής ενός λουλουδιού.
• Παρουσιάσαμε τα μέρη ενός ρομπότ, κινητήρας, εγκέφαλος, γρανάζια και φτιάξαμε μαζί με τα παιδιά διάφορα ρομποτάκια, όπως π.χ. ένα ρομπότ μέλισσα το οποίο σταματάει όταν βλέπει λουλούδι, για να εξοικειωθούμε με την κατασκευή και χρήση lego, καθώς και για να δούμε πού χρησιμεύει ο προγραμματισμός σε ένα ρομπότ.

Εικόνα 10, Εικόνα 11, Βίντεο 3, Εικόνα 12, Εικόνα 13, Εικόνα 14

 

Φάση 4

Έπειτα από όλα αυτά, ξεκινήσαμε  να κατασκευάσουμε με lego ένα ρομπότ που να κατανοεί τα συναισθήματα μας.

Συζητήσαμε για το πώς το φανταζόμαστε και το υλοποιήσαμε προσπαθώντας να κάνουμε το ρομπότ μας να κουνάει τα χέρια του.

Για τον προγραμματισμό χρησιμοποιήθηκε η ιστοσελίδα https://machinelearningforkids.co.uk/ στην οποία βάλαμε φωτογραφίες παιδιών να δείχνουν χαρούμενα και να δείχνουν λυπημένα. Δημιουργήσαμε ένα χώρο με πράσινο φόντο, ώστε να φαίνονται οι εκφράσεις καλύτερα. Κάναμε τα αυτόματα τεστ αναγνώρισης έκφρασης και στην συνέχεια υλοποιήσαμε με το scratch 3.

Εικόνα 15

Οι δράσεις τις οποίες προτείνει το Psybot αποφασίστηκαν έπειτα από συζήτηση με τα παιδιά, για το τι θέλουν να κάνουν, όταν είναι χαρούμενα και τι από όσα έχουμε πει τους βοηθάει, όταν είναι λυπημένα ή ταραγμένα. Ο προγραμματισμός στο scratch έγινε με τη συμμετοχή των παιδιών στις δοκιμές με try and error.

1. Προγραμματίσαμε τον χαρακτήρα Psybot να αναγνωρίζει το συναίσθημα.

Εικόνα 16, Εικόνα 17

2. Δημιουργήσαμε ένα υπόβαθρο σκηνής για όταν βρίσκει ότι το συναίσθημα είναι χαρά και ένα για όταν βρίσκει ότι είναι λύπη.
3. Προγραμματίσαμε στη χαρά να μας ζητάει να κάνουμε πράξεις.

Εικόνα 18

 

4. Στη λύπη φτιάξαμε χαρακτήρες νούμερα, ώστε να μετράμε αντίστροφα από το δέκα μέχρι το ένα, παίρνοντας βαθιές ανάσες.

 

5. Στόχος μας είναι να προγραμματίσουμε κι άλλες δραστηριότητες για κάθε συναίσθημα, ώστε να προτείνει τυχαία κάθε φορά μια από αυτές.

 

Φάση 5

Δοκιμάσαμε το Psybot στην τάξη. Ενθουσιαστήκαμε όταν καταλάβαινε το συναίσθημα που δείχναμε και του φτιάξαμε τη δική του γωνιά στην τάξη, ώστε να το χρησιμοποιούμε όποτε χρειάζεται.

 

Βίντεο 4

Υλικά:

1. Οι πρώτοι μου Αυτοματισμοί 170€
2. Rolinger IP Κάμερα Παρακολούθησης Wi-Fi XD-2936 14,90
3. Γραφική Ύλη 20€

Βιβλιογραφία:

Denham, S. A. (2007). Dealing with feelings: How children negotiate the worlds of emotions and social relationships. Cognition, Brain and Behavio

Rich, E., & Knight, K. (1990). Artificial Intelligence (2^ηέκδοση). McGraw-Hill Higher Education.

Vahedi, Farrokhi & Farajian, (2012). Social Competence and Behavior Problems in Preschool Children. Iranian Journal of Psychiatry