Το παρόν εφαρμοσμένο εκπαιδευτικό έργο επικεντρώνεται στην αξιοποίηση ανοιχτών τεχνολογιών, εκπαιδευτικών πρακτικών και πόρων από μαθητές προσχολικής ηλικίας, με στόχο την επιλεκτική προσέγγιση πυλώνων της βιώσιμης ανάπτυξης, της κοινωνικής ισότητας και της ευρύτερης φιλοσοφίας της αειφόρου εκπαίδευσης.
Βασιζόμενοι στη μεθοδολογία της θεωρίας της Δραστηριότητας και την πεποίθηση ότι η μάθηση είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης, κυρίαρχο μέλημα του σχεδίου δράσης αποτελεί η «ανοικτότητα» του σχολείου με την εφαρμογή τυπικής, μη τυπικής και άτυπης μορφής διδασκαλίας, καθώς και η αλληλεπίδραση με το φυσικό και κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον της περιοχής, το οποίο αξιοποιείται ως πρωταρχική πηγή γνώσης.
Στη φάση σχεδιασμού, υλοποίησης και αποτίμησης του προγράμματος εφαρμόζεται έρευνα δράσης και μελέτη πεδίου, ενώ ως μεθοδολογικά εργαλεία αξιοποιούνται οι ανοιχτές τεχνολογίες και ανοιχτές εκπαιδευτικές πρακτικές κυρίως μέσα από τη χρήση επιδαπέδιου ρομποτικού συστήματος MakeBlock mTiny, του Makey Makey – Standard Kit και Rasberry Pi (Shake). Ταυτόχρονα, ενθαρρύνεται η κοινωνικοπολιτισμική προσέγγιση στη διδακτική των φυσικών επιστημών, η μηχανική, οι τέχνες, τα μαθηματικά (STEAM education). Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να επισημανθεί η εξαιρετική συνεργασία σχολείου, οικογένειας, τοπικής αυτοδιοίκησης και κοινότητας, φορέων εκπαίδευσης.
Στο εμπειρικό μέρος του έργου και με σύνθημα “Δημιουργούμε έναν καλύτερο κόσμο”, οι μαθητές, ως μέλη των Αειφόρων σχολείων γνωρίζουν τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και οραματίζονται τρόπους προσέγγισής τους. Ειδικότερα, συμμετέχοντας στα διεθνή δίκτυα των “Οικολογικών Σχολείων (Eco Schools)” και “Μαθαίνω για τα Δάση (LEAF)” συγκροτούν περιβαλλοντική επιτροπή και δημιουργούν τον δικό τους Οικοκώδικα, τον οποίο διαμοιράζονται και δεσμεύονται να τηρούν.
Σύμφωνα με τις προτάσεις της παιδαγωγικής ομάδας τα νήπια γνωρίζουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες μέσα από πειραματικές διαδικασίες και διδακτικές επισκέψεις στο πεδίο (υδροηλεκτρικά εργοστάσια της περιοχής), ενώ δημιουργούν αναπαράστασή τους στη σχολική τάξη. Επιπλέον, συμμετέχουν σε δράσεις μείωσης των σκουπιδιών, επαναχρησιμοποίησης άχρηστων υλικών για δημιουργικές εικαστικές κατασκευές και συγκέντρωσης ανακυκλώσιμων υλικών. Σε συνεργασία με τους γονείς επισκέπτονται την εκπαιδευτική δομή του Σχολείου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, στο Κέντρο Ανακύκλωσης της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων και παρακολουθούν διαδραστικό πρόγραμμα ανταποδοτικής ανακύκλωσης.
Ως επέκταση της δράσης και με παρότρυνση της εκπαιδευτικού, οι γονείς δημιουργούν με τα παιδιά, εκτός σχολικού ωραρίου, τρισδιάστατες κατασκευές κάδων ανακύκλωσης σε ειδικά διαμορφωμένη ηλεκτρονική τάξη της ιστοσελίδας Tinkercad με τη χρήση ατομικών κωδικών πρόσβασης στην πλατφόρμα. Με τον ίδιο τρόπο, συμμετέχουν και στον διαγωνισμό Moon Camp Discovery/ESERO, δημιουργώντας έναν διαστημικό σταθμό (ESA Education).
Στο πλαίσιο συμμετοχής τους στο διεθνές δίκτυο Aspnet της Unesco, οι “Μικροί Δημιουργικοί Επιστήμονες”, προσκαλούνται και ξεναγούνται διαδικτυακά στο πλοίο «Joides Resolution» (ένα πλοίο-γεωτρύπανο), συνομιλούν με την ομάδα επιστημόνων του Διεθνούς Προγράμματος Εξερεύνησης των Ωκεανών (International Ocean Discovery Program, IODP) για τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Μεσόγειο Θάλασσα και δημιουργούν το δικό εργαστηριακό πλοίο.
Στη συνέχεια, οι μαθητές “εξειδικεύονται” στη μελέτη του φαινομένου των σεισμών μέσα από απλά πειράματα διδακτικής των φυσικών επιστημών, μαθαίνουν τρόπους προστασίας τους κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας σεισμικών δονήσεων και ως “Μικροί Σεισμολόγοι” κάνουν μετρήσεις με τον αυτοσχέδιο σεισμογράφο τους. Σε επόμενο στάδιο, το νηπιαγωγείο εντάσσεται στο δίκτυο των σχολικών σεισμογράφων (Seismo-Lab), που συντονίζει το ερευνητικό τμήμα της Ελληνογερμανικής Αγωγής και οι καταγραφές γίνονται με ακρίβεια μέσω της τιμητικής εγκατάστασης σχολικού σεισμογράφου, Rasberry Shake. Τη δράση συντονίζει ο Διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Δρ. Γεράσιμος Χουλιάρας.
Με στόχο την προσωπική και κοινωνική καλλιέργεια των μαθητών, αλλά και την ευαισθητοποίησή τους σε θέματα αποδοχής της διαφορετικότητας και εξάλειψης των κοινωνικών αποκλεισμών υλοποιείται συμπεριληπτική δράση με έναυσμα το υλικό του εκπαιδευτικού τομέα του Ιδρύματος Ωνάση: “Η μουσική αγαπάει τον αυτισμό”. Τα νήπια αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσδίδει η τεχνολογία ηχογραφούν τα μηνύματά τους, δημιουργούν ταινία, που βραβεύεται από τον 13ο Διεθνή διαγωνισμό Δημιουργίας Ταινίας Μικρού Μήκους (https://www.youtube.com/watch?v=IbFPGTZqhdo) και “χαρίζουν” το έργο τους στο γειτονικό κέντρο εκπαίδευσης και διαβίωσης ενήλικων ατόμων με αυτισμό “Ελένης Γύρα” . Η δράση εμπλουτίζεται με τη φιλοξενία των μελών στο χώρο του νηπιαγωγείου, την υλοποίηση κοινής ανθοφύτευσης, με παιχνίδια εκπαιδευτικής ρομποτικής και με κοινή δράση φιλαναγνωσίας σε πρόγραμμα ευαισθητοποίησης που διοργάνωσε η Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων (https://www.youtube.com/watch?v=KVU_bUS0Cs4).
Παράλληλα, οι μαθητές γνωρίζουν βιωματικά μέσα από τη μελέτη πεδίου τα διατροφικά και τοπικά προϊόντα του τόπου τους. Ειδικότερα, συγκεντρώνουν πληροφορίες από ειδικούς τόσο για την καλλιέργεια του αμπελιού, τον τρύγο, την παραγωγή κρασιού και την απόσταξη των στέμφυλων, όσο και για τη διαδικασία παραγωγής μελιού. Στη συνέχεια, δημιουργούνται ανάλογες αυτοσχέδιες μακέτες, οι οποίες αξιοποιούνται για τον προγραμματισμό επιδαπέδιων ρομποτικών συστημάτων (mTiny). Με βάση αυτή την ενασχόληση, η σχολική μονάδα συμμετέχει στον διαδικτυακό διαγωνισμό του έργου FoodSHIFT με τίτλο: «Τα Σχολεία ως Ζωντανά Εργαστήρια για το μετασχηματισμό του διατροφικού συστήματος», μέσα από τον οποίο δίνεται η ευκαιρία στην εκπαιδευτικό να επιμορφωθεί στο ομώνυμο θερινό σχολείο σχετικά με την έννοια των σχολείων ως ζωντανών εργαστηρίων και τις αρχές της επιστήμης των πολιτών (citizen science) στη θεματική του επισιτιστικού συστήματος.
Υποστηρίζοντας ευρύτερα την Ανοικτή Εκπαίδευση και το Ανοικτό Σχολείο (Open Schooling), η σχολική μονάδα συμμετέχει στο ευρωπαϊκό έργο: Σχολεία ως “Ζωντανά Εργαστήρια” και αναρτά ενδεικτικό υλικό στην κοινότητα με σκοπό τη διάχυση και τον διαμοιρασμό καλών εφαρμοσμένων πρακτικών. “Το ευρύτερο όραμα του Ανοικτού Σχολείου προσδιορίζεται ως ένα σχολείο ανοικτό προς την κοινωνία, το οποίο εξελίσσεται σε παράγοντα ευημερίας της κοινότητας αναπτύσσοντας συνεργασίες με πρόσωπα και φορείς στο τοπικό του περιβάλλον. Απώτερος στόχος είναι να ενισχυθεί η μάθηση και διδασκαλία στην περιοχή “STEM” (Φυσικές Επιστήμες, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) με την καθημερινή ζωή των μαθητών, ώστε να βοηθηθούν να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και θετικές στάσεις απέναντι στην επιστήμη (SALL: Schools as Livivng Labs)“
(https://www.schoolofthefuture.eu/el/node/24508/edit, https://www.schoolofthefuture.eu/el/sall/project/o-ploytos-toy-topoy-moy).
Με σκοπό να αποδεικνύεται πιο αποτελεσματική η μαθησιακή διαδικασία, η εκπαιδευτικός επιμορφώνεται σχετικά με τους κύριους τύπους και τις θεμελιώδεις αρχές της ανοικτής εκπαίδευσης, των ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων (OER) και των ανοικτών εκπαιδευτικών πρακτικών (OEP) (openTEACH), παρακολουθεί επιμορφώσεις του δικτύου μαθητικών σεισμογράφων (SeismoLAB), της Επιστήμης των Πολιτών και συμμετέχει σε μάθημα για την τρισδιάστατη σχεδίαση και την υποστήριξη του Διαγωνισμού (MoonCampST3dM_Tinkercad _Esero).
Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα των προσπαθειών διαμοιράζονται δια ζώσης και διαδικτυακά στην τοπική και ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται στο οικογενειακό περιβάλλον, τους μαθητές και εκπαιδευτικούς του συστεγαζόμενου δημοτικού σχολείου. Τα ίδια τα νήπια μιλούν στους φοιτητές του Εργαστηρίου Διδακτικής Θετικών Επιστημών και Εκπαίδευσης για την Αειφορία, του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, οι οποίοι ενθαρρύνονται να υλοποιήσουν ανάλογες δράσεις στο πλαίσιο της πρακτικής τους άσκησης. Επιπλέον, η σχολική μονάδα εκπροσωπεί την Περιφέρεια της Ηπείρου στο Ετήσιο Συμβούλιο Αντιπροσώπων Μελών της Παιδικής Helmepa, στέλνοντας το περιβαλλοντικό της μήνυμα.
Τέλος, οι αποτελεσματικές δράσεις του έργου διαχέονται σε ενδοσχολικές επιμορφώσεις μετά από πρόσκληση, σε συνεργαζόμενους εκπαιδευτικούς της κοινότητας e Twinning, σε ημερίδες των ΔΙ.ΠΕ. Νομού Ιωαννίνων και ΔΙ.ΠΕ. Νομού Άρτας, σε παρουσίαση στη διαδικτυακή και τη δια ζώσης εκδήλωση του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, στη διαδικτυακή συνάντηση μελών του εθνικού θεματικού δικτύου: “Διατροφή, Περιβάλλον και Υγεία”, σε πανελλήνια και διεθνή συνέδρια (4th Scientix International Conference, 19th Annual International Scientific Conference SOCIAL INNOVATION FOR SUSTAINABLE REGIONAL DEVELOPMENT-Klaipeda University).
Αξίζει να αναφερθεί ότι η σχολική μονάδα τιμήθηκε για τις προγραμματιστικές δράσεις που αφορούν στην εκπαίδευση για την Αειφορία, με την Ευρωπαϊκή Ετικέτα Σχολείου Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κώδικα (EU Code Week School Label) για τη διετία 2022-2024.
Κατά τη διάρκεια της διαμορφωτικής και συνολικής αποτίμησης του έργου και παράλληλα με τις “καταγραφές” των παιδιών συνδυάζονται ποιοτικές και ποσοτικές μέθοδοι συλλογής δεδομένων. Ειδικότερα, εφαρμόζεται συμμετοχική ή μη παρατήρηση της εκπαιδευτικού, ημιδομημένες συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια μαθητών και γονέων. Επιπλέον, διερευνάται φωτογραφικό υλικό, μαγνητοσκοπήσεις, ηχογραφήσεις, ο προσωπικός φάκελος των μαθητών και ο ομαδικός φάκελος της τάξης.
Η συλλογή των δεδομένων, η ενεργός συμμετοχή των μαθητών κατά τη διάρκεια της παιδαγωγικής παρέμβασης και το επισυναπτόμενο παραγόμενο υλικό καταδεικνύει την αποτελεσματικότητα της αξιοποίησης των ανοιχτών τεχνολογιών και εκπαιδευτικών πρακτικών στη μαθησιακή διαδικασία.
Ταυτόχρονα, οι μαθητές πραγματοποιούν τις δικές τους “συνεντεύξεις” προς τους συμμετέχοντες και καταγράφουν τις απόψεις με τη χρήση του Counter App του Μakey Makey-Standard Kit. Τα δεδομένα αυτά συγκεντρώνονται με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, της πλακέτας Makey Makey και με τη βοήθεια των 7 κλιπ αλιγάτορα, τα οποία συνδέονται με επιλεγμένα υλικά όπως φρούτα και πλαστελίνες.
Τέλος, ως επιστέγασμα των προσπαθειών τους, τα παιδιά χρησιμοποιούν με ανάλογο τρόπο το Classic Piano App του Makey Makey-Standard Kit για να αποδώσουν μελωδικά μουσική παρτιτούρα αγαπημένου τους τραγουδιού (“Επεράσαμε όμορφα!”).
Ενδεικτικό παραγόμενο υλικό: